Maria Magdalena

We zijn bij het Catharijneconvent!

Maria Magdalena

 Balans tegen wil en dank

Buiten is het koud, het regent, waait en de bladeren kleuren. Het is duidelijk herfst. Het licht is in balans met het donker. Ik wéét dat het zo is, maar het voelt niet zo. Het voelt als sluimerend onheil.

Dit weekend bezochten mijn moeder en ik de expositie over Maria Magdalena in het Catharijneconvent in Utrecht. Over het leven van een vrouw 2000 jaar geleden. De oudste teksten vertellen over deze vrouw, een volgelinge van Jezus net als de andere apostelen. Waarom kennen we haar dan niet als één van hen? Het was nota bene Maria die Jezus heeft gezien na de verrijzenis. Toch vinden we in de bijbel alleen de teksten van de mannelijke apostelen terug, de Evangelisten. Was het jaloersie of was het de tijdsgeest? De mannelijke medevolgelingen zetten Maria Magdalena na de dood van Jezus al vlug weg als ongeloofwaardig. Omdat ze een vrouw is. Het is gewoon te lezen in de bijbel. De paus kopte dit in door haar een eeuw later tot hoer te verklaren. Ze moest vergeten worden. Het werd donker rond Maria Magdalena.

Maar tot mijn verbazing groeide haar populariteit in de eeuwen die volgden. Met haar rode mantel en zalfpot is ze bij iedere kruisiging scene en verrijzenis scenes aanwezig. Mensen herkenden zich in haar, iemand die fouten maakte, net als zij. Voor de mensen die het moeilijk hadden was zij een baken van licht in het donker. De Nag Hammadigeschriften ontsluierden in 1945 de waarheid: ze was geen hoer maar de belangrijkste volgeling van Jezus. Door de mannen van die tijd bewust ontkent. Zoals altijd zijn het de kunstenaars die als eerste de vraag die het volk stelt uitdrukken: wie is Maria Magdalena? Ze word afgebeeld als sterke vrouw, mystica, contemplatief. Vrouwen identificeren zich met de onderdrukking en ontkenning die alle vrouwen ten deel is gevallen de afgelopen millennia.

De expositie is afgelopen. Beduusd van alle indrukken lopen we de zaal uit. Om in donkere ruimte terecht te komen. We staan oog in oog met Maria Magdalena, geschilderd door Alfred Stevens in 1887. Ze staat afgebeeld als een verleidelijke maar bedenkelijk vrouw. Ze kijkt dwars door mij heen. Ze weet het zelf duidelijk ook niet meer wat het nut van alles is; we gaan toch dood. Als je het over een herfst depressie hebt...

Als we het museum uitstappen voel ik mij door de mangel gehaald. Maar dan waait de wind ons om de oren, miezer regen doet ons rillen. Zo, dat haalt mij uit mijn gedachten en zet mij weer met beide benen op de grond! In Utrecht, 2021, in mijn lijf, mijn leven en in de herfst. Ik adem diep de koele vochtige lucht in en praat met m’n moeder over expositie. Is het sluimerende onheil dan echt, verbeeld in de schedel onder de arm van Maria Magdalena en tot uiting komend in mijn stemming nu de dagen korten?

Maria Magdalena werd niet alleen ontkend maar is tegelijkertijd een baken van hoop, liefde en troost voor mensen 2 millennia lang. Straks is het donker weet ik maar nu geniet ik van het licht als we gezellig kletsend naar een restaurantje wandelen. En dan weet ik: dit is een prima balans!